Een bezoek aan internationaal welpenleidingevenement Akela 2016
“Hmm… zouden we nu niet zo’n beetje de huurauto op moeten halen?” Gapend kijkt spelspecialist Petra collega Geert aan. “Jup. Welkom in Afrika.” Om precies te zijn Zuid-Afrika, zodra we de douane door zijn... Ruim 53 miljoen inwoners rijk, 29 keer zo groot als Nederland, thuis van de Big Five en van 6 t/m 9 augustus 2016 gastland van welpenleidingevenement Akela.
Klaar voor de start!
Na weken van voorbereiding en voorpret, staan we dan eindelijk op de luchthaven van Johannesburg. Om ons nu nog uit het veld te laten slaan, is er wel wat meer nodig dan een wachtrij bij de douane die doet denken aan een mooie, zomerse dag in de Efteling, zelfs na een vertraagde nachtvlucht. Op de Afrikaanse klok hebben we nog tijd zat voor het afhalen van onze huurauto, de laatste inkopen en een fatsoenlijke nacht slaap…
Via een toeristische route rijden we de volgende dag naar kampterrein ‘Wag ’n Bietjie’. Het is even wachten tot het onbemande, stalen hek open gaat. Maar zodra we daar door zijn, springen er dan ook gelijk meerdere Zuid-Afrikaanse scouts toe om te helpen. Iedereen is zo vriendelijk en behulpzaam, dat het even kijken is wie we het beste kunnen volgen. Als een leidster die je al eerder in Nederland hebt ontmoet je aan een warme lunch weet te helpen, is de keuze echter snel gemaakt. Het is wel even dooreten, want we hebben nog maar kort tot de opening.
Tijdens de opening kunnen we onder andere wat cultuur snuiven. Als een groep mannen al schreeuwend en trommelend op hun kaplaarzen voorbij komt stampen, hoef je blijkbaar niet bang te zijn. Het is geen vreemd Afrikaans virus, er zitten ook geen slangen in hun laars, deze mannen voeren gewoon een traditionele gumboot dans uit. Nooit van gehoord? Het is een googletje waard…
En daarmee is het internationale welpenleidingevenement van start! Nou ja, onze tijdelijke roedel wordt voornamelijk gevormd door Akela’s uit alle hoeken van Zuid-Afrika. En hoewel een ritje Kaapstad-Johannesburg ongeveer net zo lang duurt als voor ons een ritje naar Zuid-Spanje, was het voor deze meerderheid toch vooral een sport om de Big 4 te spotten: de Mozambikanen, de Nigeriaan, de Brit en de twee Nederlanders. Uiteraard hadden we na Akela 2014 op iets meer nationaliteiten gehoopt, maar het heeft ook wel wat om tot de twee zeldzame soorten behoren waar iedereen mee wil spreken en natuurlijk swoppen. Voor even zijn onze dasklompjes goudklompjes…
Alleen in alle gesprekken al krijgen we zo alle kans om alles te leren over het Scoutingspel in Zuid-Afrika. Wist je bijvoorbeeld dat het daar heel gebruikelijk is dat een horde 36 welpen telt en dat deze door slechts één volwassen leider en één of twee jonge assistent(en) wordt geleid? “De oudere jeugdleden leiden de jongere jeugdleden”, is hun devies. Waar we in Nederland veel verschillende leeftijdsgroepen hebben, zijn Afrikaanse jeugdleden dan ook scouts van hun 11e tot hun 18e jaar. Je hoeft in zo’n geval niet gek op te kijken als een zestienjarige ‘springbok’ een twaalfjarige zichzelf laat opdrukken omdat hij zich niet aan de regels houdt. “Maar als volwassene kan je dat natuurlijk niet maken…”, wordt er snel achteraan gezegd. De ‘springbok’-erkenning is waar het allemaal om draait: het hoogst haalbare waar in verschillende fases naartoe wordt gewerkt. Al werkt het systeem iets anders: er is in Zuid-Afrika in ieder geval net zoveel aandacht voor persoonlijke ontwikkeling als bij ons.
Leren door te doen
Persoonlijke ontwikkeling houdt nooit op en daarom worden er verschillende workshops aangeboden waarin we nog wat meer bij kunnen leren. Geert maakt in één daarvan kennis met de Zuid-Afrikaanse Scouting Academy van de toekomst. Scoutingleiders zullen dan om hun kwalificatie geldig te houden iedere vijf jaar voldoende punten moeten halen door opkomsten te draaien en bij te scholen.
“Artsen en maatschappelijk werkers adviseren Scouting voor kinderen met een sociaal-emotionele uitdaging.” Komt het bekend voor? Tijdens een workshop over het werken met kinderen met ‘special needs’ komt Petra er achter dat dit niet alleen in Nederland geldt. Scouting is wereldwijd goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. Dat Scouting ook in Zuid-Afrika een belangrijke rol speelt in het welzijn van kinderen, wordt onderstreept in workshops over het psychisch coachen van kinderen en over het hoe te handelen bij een vermoeden dat een kind wordt gepest of mishandeld.
Dat er in Zuid-Afrika soms nog een stapje verder wordt gegaan, ontdekt Geert echter in de workshop ‘Keeping the Dream’. Dankzij Scoutingprogramma’s die op verschillende plaatsen worden opgezet, leren achtergestelde kinderen hun stem te laten horen, iets dat in Zuid-Afrika wat minder gebruikelijk is dan in Nederland. De resultaten mogen er wezen. In tegenstelling tot veel van hun leeftijdgenoten, houden de jongeren die bij deze Scoutinggroepen zitten of zaten zich nauwelijks met criminele activiteiten bezig, zijn ze niet verslaafd en minder snel depressief.
En dan is er nog de meest uitdagende workshop: ‘contin’. Die geven we namelijk zelf. Twee keer krijgen we de kans om onze internationale vrienden alles te vertellen over de doorlopende leerlijn zoals we die in het Nederlandse Scoutingspel hebben. Best een uitdaging in drie kwartier, als het geven van een workshop op een internationaal evenement al niet uitdaging genoeg is. Het kriebelt toch wel even in de buik als we van start gaan. Het leren door te doen met de welpenopening, ‘zelfstandigheidsveiling’ en Hollandse spelletjes gaat er echter in als Hollandse ontbijtkoek. Hoezeer de groep onder de indruk was en het woord heeft verspreid, blijkt als we de volgende dag braaf onze spullen aan het klaarzetten zijn voor de zestien ingeschreven deelnemers. Oké, toch maar vier stoelen erbij, want het maximum is tenslotte twintig deelnemers en je weet nooit wat nog aan komt druppelen… En ja, de deelnemers druppelen binnen… en druppelen door tot we 24 deelnemers hebben. En vrolijk en voldaan verlaten 26 scouts drie kwartier later weer de ruimte.
Ik ben omdat wij zijn...
Een tijd geleden bezocht een antropoloog een Afrikaanse stam. Op een dag zette hij een grote doos met snoep onder een boom en zei tegen de kinderen van het dorp dat degene die het eerste bij de doos was, de hele doos mocht hebben. Zodra hij had afgeteld, pakten alle kinderen elkaar bij de hand, liepen samen rustig naar de boom en aten samen het snoep op. Hun uitleg aan de verbaasde antropoloog: “Ubuntu: ik ben omdat wij zijn. Hoe kan één van ons gelukkig zijn, als de anderen dat niet zijn?”
Deze Afrikaanse Ubuntu-filosofie vormt het thema op de vroege zondagochtend. Religie speelt in Zuid-Afrika een grote rol binnen Scouting en daarom mag een kerkdienst uiteraard niet ontbreken. Welke religie je ook wel of niet aanhangt: inspirerende anekdotes en psalmen uit verschillende religies die het ‘Ubuntu’-gevoel uitdragen, maken het een warme, bijzondere ervaring voor iedereen.
Eigenlijk is Ubuntu tijdens iedere minuut van Akela voelbaar. Voor één dagdeel krijgen we bovendien de kans om het ook buiten Akela in praktijk te brengen. In busjes rijden we naar een basisschool in een minderbedeelde wijk, waar we al timmerend en schilderend zorgen dat er tijdens de winter ook eens binnen les kan worden gegeven. Als Hollandse boeren wijden wij ons samen met wat anderen nog aan een speciale taak: het aanleggen van een moestuin. Hollands boeren met Afrikaans gereedschap is nog wel hard werken. Maar waar ook ter wereld: een lied maakt ieder werk lichter. “Hee Hoh, Hee hoh!” Tja, met een pikhouweel die bijna net zo lang is als haarzelf, voelt Petra zich aardig één met de zeven dwergen. Stuntelend als Stoetel en blozend als Bloosje, maar vrolijk als Giechel hakt ze er op los. Stiekem kijkt ze de kunst af van een paar stevige Afrikaanse dames en Geert, die nooit anders lijkt te hebben gedaan.
Vermoeid, maar voldaan kunnen we hierop terug kijken als tegen het einde van Akela de directrice en een aantal leerlingen langskomen om ons te bedanken en ook nog de resultaten van alle creatieve workshops in ontvangst te nemen. Terwijl we leerden hoe we recyclend pennenblikken, stoelruggen, kussens, poppen en verschillende soorten speelgoed konden maken met de welpen, waren we namelijk ook bezig om praktische geschenken te maken voor de leerlingen van deze school.
Het vuur brandt door
Ook in de avonden hebben we ons zeker niet hoeven vervelen. Van een feitenquiz naar het staren door telescopen naar de maan, Uranus en verre sterrenstelsels en van giftige slangen naar een open podium. Maar wat is nu een Scoutingevenement zonder een kampvuur? Na vier dagen stookverbod vanwege de droogte is het de laatste avond dan eindelijk zover.
De hele dag is er al drukte geweest. Niet zozeer om het kampvuur zelf, maar om de ‘special guest’: de chief scout van Zuid-Afrika. Nuchtere Hollanders als wij zijn natuurlijk niet snel in de ban van hoge piefen. Als de chief echter het kampvuur opent met een inspirerend verhaal over zijn verleden van townshipjongen naar eerste Afrikaan op de Mount Everest, zijn we toch wel erg onder de indruk. En dat allemaal dankzij één specifiek persoon die hem ertoe had aangezet en hem in hemzelf deed geloven, een rol die volgens hem alle Scoutingleiders innemen.
Na dit inspirerende verhaal kon het vuur met veel ceremonieel worden aangestoken. In Zuid-Afrika is een kampvuur niet zomaar een kampvuur. Geen doelloos geklets, geen weglopen uit de cirkel en geen foto’s, oké dan, even een uitzondering als je een bijzondere gast bent… Maar een kampvuur is natuurlijk nergens ter wereld compleet zonder zingen. En dat doen we! In korte tijd leren we een hoop nieuwe kampvuurliederen en bewegingen erbij. Wat zo serieus leek te beginnen, wordt een avond vol gezelligheid en gelach. ‘Wij gaan op berenjacht!’ klinkt nog steeds goed met een Zuid-Afrikaans accent. Na alle wilde beesten die velen van hen hebben gezien, weet Geert ze als beer toch nog flink te laten schrikken. Voor degenen van hen die nog nooit een levende beer hebben gezien, is het de vraag of álle beren echt zo eng zijn…
De avond is om voor we er erg in hebben. Het is tijd om de cirkel te ‘breken’. We druppelen niet langzaam weg: we lopen al ‘kumbaja-end’ in een plechtige rij de kampvuurcirkel uit, het vuur zachtjes brandend achterlatend bij de vuurmeester. Een mooi moment om alle indrukken van het voorbijgevlogen Akela een plaatsje te geven. Nog maar één nachtje en dan is het allemaal alweer voorbij.
Na nog een ochtendje van laatste swopacties en adressenuitwisselingen, is het toch echt tijd voor de centrale sluiting. En dan is Akela afgelopen, maar het avontuur nog lang niet. Er staat voor ons nog een mooie rondreis op de planning. Met alle nieuwe kennis, vriendschappen en ervaringen veilig opgeborgen tussen de bescheiden swopbuit in onze tas, gaan we op pad. Vol energie en vol vertrouwen. Vertrouwen in onszelf en onze voorbereiding, maar ook in wat wel weer is gebleken: waar ook ter wereld, je kunt altijd rekenen op je medescouts. Ubuntu!
